Saizang khuapi ah Tan(8) ciang akikah theihna Basic Education Middle School khat leh Tan (4) ciang akikah theihna Basic Education Primary School khat, kumpi sang avekpi (2) om hi. Tua ban-ah sangkah thei nai lo naupangte ading in Ciimnuai Development Center, Saizang Innpi leh St. Joseph Convent-te ah naukeepna leh naupang pattahna Sang-te kihong hi.
Saizang khuapi pen 1889 kum in Mikang kumpi uksung kitung hi. Tua hun laitak in Saizang khuapi hausa pen Pu Do Tual (Sukte) hi a, mikang kumpite in zong Kawllai leh Mikang lai hong hilh ahih manin laithei pawlkhat ki om khin hi. 1917 kum in Piantit (France) kipai in, hong ciah kik uh ciangin Lushei aw tawh A, Aw, C, Caw, cih a kipan khuasung ah Zolai sim hong kipan hi.
1936 kum in India kumpi khutsung panin Kawlgam atuam vilvel in hong kha khia a, Mikang kumpi in 1937 kum in Saizang khuapi-ah Anglovenacular 4th Standard hong pia hi. Ahizong tua laitak a hausa seem Pu Thawng Za Khup (Pu Do Tual’ tapa) leh khuasung vaihawm te’n haksakna tuamtuam tawh na sang ngam pak lo a, June 1, 1941 ciangin Mikang kumpi deihsakna mah tawh Saizang khuapi ah Anglovenacular 4th Standard Sang kihong zo hi.
Hih bangin Saizang khuapi-ah sang ki neihzawhma pek in, anuai-a teng in lai nathei khin uh hi.
(A) Kawllai ana siam mahmah Pi Tel Za Kai (Ukpi Thawng Za Khup’ zi)
(B) Kawllai Tan (2) ciang azo –
(2) Pu Neng Zam
(3) Pu Suah Cin
(C) Kawllai Tan (4) ciang azo –
(2) Pu Zen Kam
(3) Pu Dal Do Zen
(4) Pu Thawng Za Lian
(5) Pu Theu Thang
(D) Mikang lai Tan (5) ciang azo –
(2) Pu Son Ki Thang
(E) Mikang lai Tan (6) ciang azo –
(2) Pu Thang Za Kham
(3) Pu Khan Nen Pau
(4) Pu Lian Tual
(5) Pu Hen Pau
(6) Pu Thuam Cin Pau
(7) Pu Neng Kho Kam
(8) Pu Song Khan
(F) Mikang lai Tan (7) ciang azo –
(2) Pu Dal Za Kam
(G) Mikang lai Tan (8) ciang azo –
(H) Tan (10) ciang azo –
(2) Pu Neng Khen Thang
(3) Pu Mang Kho Nang
Anglovenacular 4th Standard School, Saizang
Saizang khuapi ah Sang kihoncil June 1, 1941 ni-in Zolai Tan (4) sinding Saizang khuapi pan om zolo a, Pu Thang Kam (Suangpi), Pu Gen Nang (Phaileng), Pu Thang Heh Cin (Phaileng) leh Pu Tual Khan Dai te bei hi uh hi. Saizang khuapi pan Tan (3) sin Pu Tun Khan Lang, Pu Thuam Za Nang, Pu Zel Za Lang leh Dimlo khua pan (3) bek hi uh hi.
Siapi Phut Thang (Suangpi) in sang kihoncil pan 1942 kum dong Siapi hong seem a, ahuh dingin Sia Dal Do hi. Siapi Thawng Kho Hau (Thuklai) in June 1, 1942 kum pan March 31, 1943 kum dong Siapi hong seem a, ahuh zong Sia Dal Do bek mah hi. Siapi Thawng Kho Hau pen 7th Standard azosa khat ahih manin lai hilhdan kicing ban-ah, sangpan paikhiat khit teh akizang thei ding kimawlna (Sports) hita leh, lokhawhdan lam hita leh, Pasianthu biakna lam hita leh abulpi tawmtek zong na theisak ahih manin sangnaupang te adingin muhna leh theihna khangzaw semsem a, Saizang khuapi-ah lai theihnopna leh pilna deihna hong khang hi. Janpangal hong hat ciangin sang kikhak phot a, June 1, 1946 ciangin kihong kik zo pan in, Siapi Son Khan En Do Pau (Vangteh) hong tung hi. Aman tawmvei bek hong sem a, Normal Teachers’ Training Course sinding apaikal in Sia Neng Kho Kam (Saizang) in kumkhat sung Siapi hong seem hi.
Zolai sang Headmaster seem ngei teng
Saizang khuapi, Anglovenacular 4th Standard School, Siapi aseem ngei teng anuai-a bang hi.
1. Pu Phut Thang | (1941 – 1942) | Suangpi |
2. Pu Thawng Khaw Hau | 1942 -1943 | Thuklai |
3. Pu Son Khan En Do Pau | 1946 – 1946 | Vengteh |
4. Pu Neng Kho Kam | 1947 – 1948 | Saizang |
5. Pu Son Khan En Do Pau | 1948-1955 | Vangteh |
6. Pu Nugl Za Mang | 1955-1957 | Sezang |
7. Pu Tun Khan Pau | 1958 – 1960 | Tuipi |
8. Pu Pau Hen Thang | 1960 – 1961 | Ngennung |
9. Pu Khum Dal Thang | 1961 – 1962 | Vangteh |
10. Pu Tun Khaw Pau | 1962 – 1968 | Saizang |
11. Pu En Tual Zam | 1968 – 1968 | Vangteh |
12. Pu Kam Za Dal | 1968 – 1970 | Mualbeem |
13. Pu Khup Do Thang | 1970 – 1977 | Lailo |
Basic Education Middle School, Saizang
Sang neihzawh kum tampi khit ciangin, Middle School, Tan (8) sang kideih ahih manin vaihawmna kinei a, makaite taangpi hanciamna tawh May 15, 1972 ni-in B.E.M.S Sangke kihong hi. Tua hunlai in anuai-a teng in deihsakna tawh lai hong hilh uh hi.
(a) Siapi Pa Thang Do Pau
(b) Ahuh – Pa Giak Zam Thang
(c) Ahuh – Pa Pum Cin Thang
(d) Ahuh – Pa Kim Za Hang
1977 kum ciangin Saizang khuagei beel in tualgal hong om a, Hausa Pu Vungh Za Kham, Upa Pu Vungh Ki Thang leh Saizang khua tangpi tangta kithukim diamdiam in kumpi galkapte na huh uh ahih manin Col. Myo Myint leh Lt. Col. Mya Maung-te thukimna zui in, July 10, 1977 ni-in Basic Education Middle School hong pia hi. |
B.E.M.S Headmaster seem ngei teng
1. Siapi Thang Za Suan | 1977 – 1978 | Lailui |
2. Siapi Mang Za Suan | 1978 – 1980 | Mualbeem |
3. Siapi Thang Khaw Lian | 1981 – 1990 | Taklam |
4. Siapi Tuang Do Kham | 1990 – 1997 | Saizang |
5. Siapi Gin Khan Khual | 1998 – 2005 | Dimzang |
6. Siapi Aung Myint Swe | 2005 – 2008 | |
7. Siapi Thein Maung | June 2008 – Aug 2008 | |
8. Siapi Bo Than | 2008 – Seemlai |
Siapi Thang Khaw Lian hunsung in Saizang Tan(8) Sang in Tedim Township sung, kumpi Tan (8) laihuan-ah kumsim phial mah in, ahoihpen lam ah kihel zoden hi. Tua ban-ah Tedim Township sung Tuukpeng kimawlna ah zong gualzo thei zel hi. 1996 kum Siapi Tuang Do Kham hun in a omsa 'U' building khang ah singinn khat kilamthak hi.
High School Sangke ding hanciamna
Saipi Tuang Do Kham’ deihsakna leh sangnaupang’ nu le pate hanciamna tawh kizui in, June 1, 1997 ni-in Tan (9) kihong beh hi. Siapi Tuang Do Kham tawh mapangkhawm dingin Sia Nang Sian Thang (Sezang) kicial hi. Tan (9) akihong cil in Saizang khuapi pan pasal (3) leh numei (3), Buan leh Tuithang pan numei khat tuak, avekpi (8) kipha hi.
Haksakna tuamtuam tawh 2004 kum ciangin Tan (9), Tan (10) kihong zo nawn lo hi. June 1, 2008 ni-in hong tungthak Saipi U Thein Maung’ deihsakna leh Hausa upa hanciamna tawh High School Sangke kihong kik hi. Tuahsiatna tawh Siapi U Thein Maung in hong nusiat ciangin Siapi Bo Than hong tung a, akum kik ciangin Tan (9), Tan (10) kihong zo nawn lo leuleu hi.
Tan(9), Tan (10) laihilh ding akicial ngei
teng
1. Sia Nang Sian Thang (1996-97)
2. Sia Lam Za Pau
3. Sia Thang En Hen(2001-02)
4. Sia Thawng Cin Kham
5. Sia Langh Gin Kham
6. Sia Thang Deih Piang
Basic Education Primary School, Saizang
August 18, 1966 ni ciangin Kawlgam Revolution of Council kumpi in
Saizang khua ah No 2. Basic Education Primary School hong pia hinapi in,
thu tuamtuam tawh June 1, 1977 ciangin tua No 2 sang pen Phaileng
khua-ah Burma Socialist Progamme Party (BSPP) kumpite in hong khinsak
hi. June 1, 1986 kum ciangin BSPP kumpi mah in No 2, BEPS sang hong pia
kik leuleu hi. Saang akingah a kipan building dingin Awnghng veeng a akilam Village Health Center pen kizang toto hi. Kum tampi khit ciangin UNDP leh kumpi tung pan huhna tawh Pangphung veeng ah Saizang Innpipa Pu Tual Khaw Mang’ leitang tungah amah hong phalna tawh, building thak kilam a, 2006-07 laisim kum in kihong hi. |
Primary School Headmaster seem ngei teng
1. Siapi Uap Za Gin | 1972 – 1974 | Mualbeem |
2. Siapi Niang Za Thang | 1974 – 1976 | Suangpi |
3. Siapi Zam Khan Thang | 1976 – 1977 | Vangteh |
4. Siapi Pum Za Kham | 1986 – 1992 | Saizang |
5. Siapi Kam Lam Cing | 1992 – 1995 | Saizang |
6. Siapi Khup Lun Cing | 1995 – 1999 | Saizang |
7. Siapi Zam Lian Thang | 1999 – Seemlai | Saizang |